نماز جماعت و آثار و اهميت آن

موضوع ها:

1-اهمیت نماز جماعت

2-آثار  نماز جماعت( 1- آثار معنوي     2- آثار اجتماعي     3- آثار سياسي     4- آثار اخلاقي،تربيتي)

آئين اسلام،از بعد اجتماعي مهمي برخوردار است و با عنايت‏به‏برکات آثار وحدت و تجمع و يکپارچگي،در بسياري از برنامه‏هايش‏بر اين بعد،تکيه و تاکيد کرده است.

 برگزاري نمازهاي روزانه واجب نيز به صورت جماعت و گروهي،يکي از اين برنامه‏هاست.

 در اينجا به اهميت‏«نماز جماعت‏»و آثار گوناگون آن اشاره‏مي‏کنيم:

اهميت نماز جماعت

غير از آثار فردي و اجتماعي نماز جماعت(که به آنها اشاره خواهدشد)پاداش‏هاي عظيمي براي آن بيان شده که در اينجا به بعضي ازروايات،اشاره مي‏شود. از رسول خدا(ص)نقل شده که:«من سمع النداء فلم يجبه من غيرعلة فلا صلاة له‏» (1) نماز کسي که صداي اذان را بشنود و بي دليل،در نماز جماعت‏مسلمانان شرکت نکند،ارزشي ندارد.

 در حديث،تحقير نماز جماعت،به منزله تحقير خداوند بشمار آمده‏است:«من حقره فانما يحقر الله‏» (2) شرکت دائم در نماز جماعت،انسان را از منافق شدن بيمه مي‏کند. (3) و براي هر گامي که به سوي نماز جماعت و مسجد برداشته شود،ثواب‏و حسنه در نظر گرفته شده است. (4) همين که کسي براي شرکت در نماز جماعت از منزل خارج‏مي‏شود،يا در مسجد،در انتظار نماز جماعت‏به سر مي‏برد پاداش کسي‏را دارد که در اين مدت،به نماز مشغول بوده است. (5) تعداد حاضران در نماز جماعت،هر چه بيشتر باشد،پاداش آن بيشتراست.اين کلام رسولخداست که فرمود:«ما کثر فهو احب الي الله‏» (6) حديث جالبي در بيان فضيلت نماز جماعت است که قسمتي از آن‏در رساله‏هاي عمليه هم ذکر شده است.ترجمه تمام حديث چنين است:

 اگر اقتدا کننده 1 نفر باشد،پاداش 150 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کننده 2 نفر باشد،پاداش 600 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کننده 3 نفر باشد،پاداش 1200 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کننده 4 نفر باشد،پاداش 2400 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کننده 5 نفر باشد،پاداش 4800 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کننده 6 نفر باشد،پاداش 9600 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کننده 7 نفر باشد،پاداش 19200 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کننده 8 نفر باشد،پاداش 36400 نماز داده مي‏شود.

 اگر اقتدا کنندگان و امام جماعت‏به 10 نفر رسيدند،پاداش‏72800 نماز دارد.

 ولي،همين که عدد افراد از ده نفر گذشت،حساب آنرا جز خداکسي نمي‏داند. (7) در حديث ديگر است:هر که نماز جماعت را دوست‏بدارد،خدا وفرشتگان او را دوست مي‏دارند. (8) در زمان پيامبر(ص)هرگاه افراد نماز جماعت کم مي‏شدند، آنحضرت به جستجو و تفقد از افراد مي‏پرداخت و مي‏فرمود:شرکت درنماز صبح و عشاء،بر منافقان از هر چيز سنگين‏تر است. (9) قرآن نيز،از اوصاف منافقان،بي حالي و کسالت هنگام نماز را بيان‏کرده است. (10 )چرا که سحر خيزي و حضور در جماعت مسلمين،آن هم ازراه‏هاي دور و در گرما و سرما،نشانه صداقت در ايمان و عشق نمازگزاراست.

 حضور در نماز جماعت،خاص يک منطقه نيست.انسان در هر جا که باشد،خوب است‏به فکر نماز جماعت و حضور در آن و تشويق‏ديگران باشد.

 رسول خدا(ص)در باره اهميت جماعت،فرمود:

 «صلاة الرجل في جماعة خير من صلاته في بيته اربعين‏سنة.قيل:يا رسول الله!صلاة يوم؟فقال(ص):صلاة‏واحدة‏» (11) يک نماز با جماعت،بهتر از چهل سال نماز فرادي در خانه‏است.پرسيدند:آيا يک روز نماز؟فرمود:بلکه يک نماز.

 و مي‏فرمود:صف‏هاي نماز جماعت،همانند صف‏هاي فرشتگان درآسمان چهارم است. (12) اولين نماز جماعتي هم که بر پا شد،به امامت رسول خدا و شرکت‏حضرت علي(ع)و جعفر طيار(برادر حضرت علي(ع))بود.همين که‏ابوطالب،فرزندش علي(ع)را ديد که به پيامبر اقتدا کرده،به فرزندديگرش جعفر گفت:تو نيز به پيامبر اکرم اقتدا کن و اين جماعت دو سه‏نفري،پس از نزول آيه «فاصدع بما تؤمر» بود،که فرمان به علني ساختن‏دعوت و تبليغ مي‏داد. (13)

 آثار نماز جماعت

بر پايي فريضه‏هاي ديني به صورت دسته جمعتي،غير از پاداش‏هاي فراواني که ياد شد،در زندگي فردي و اجتماعي امت مسلمان نيز،آثارمثبت و فراواني دارد که به برخي اشاره مي‏شود:

 1- آثار معنوي

بزرگترين اثر معنوي نماز جماعت،همان پاداش‏هاي الهي است که گفته شد.روايت است که شبي،علي عليه السلام تا سحر به عبادت‏مشغول بود.چون صبح شد،نماز صبح را به تنهائي خواند و استراحت‏کرد.

 رسولخدا(ص)که آنحضرت را در جماعت صبح نديد،به خانه اورفت.حضرت فاطمه(ع)از شب زنده‏داري علي(ع)و عذر او از نيامدن به‏مسجد سخن گفت.پيامبر فرمود:پاداشي که بخاطر شرکت نکردن درنماز جماعت صبح،از دست علي(ع)رفت، بيش از پاداش عبادت تمام‏شب است. (14) رسول خدا(ص)فرموده است:

 لان اصلي الصبح في جماعة احب الي من ان اصلي ليلتي‏حتي اصبح (15) اگر نماز صبح را به جماعت‏بخوانم،در نظرم محبوب‏تر ازعبادت و شب زنده‏داري تا صبح است.

 بخاطر همين فضيلت و پاداش‏هاست که اگر تعداد نمازگزاران از ده نفربيشتر شود،اگر تمام آسمان‏ها کاغذ،و درياها مرکب و درخت‏ها قلم شودو فرشتگان بنويسند،پاداش يک رکعت آنرا نمي‏توانند بنويسند. (16). و نماز جماعت‏با تاخير،بهتر از نماز فرادي در اول وقت است. (17)

 2- آثار اجتماعي

نماز جماعت،مقدمه وحدت صفوف و نزديکي دلها و تقويت کننده‏روح اخوت است.

 نوعي حضور و غياب بي تشريفات،و بهترين راه شناسائي افراداست.

 نماز جماعت،بهترين،بيشترين،پاکترين و کم خرج‏ترين‏اجتماعات دنياست و نوعي ديد و بازديد مجاني و آگاهي از مشکلات ونيازهاي يکديگر و زمينه ساز تعاون اجتماعي بين آحاد مسلمين است.

 3- آثار سياسي

نماز جماعت،نشان دهنده قدرت مسلمين و الفت دلها و انسجام‏صفوف است.

تفرقه‏ها را مي‏زدايد،بيم در دل دشمنان مي‏افکند،منافقان را مايوس‏مي‏سازد،خار چشم بدخواهان است.

نماز جماعت،نمايش حضور در صحنه و پيوند«امام‏»و«امت‏»است.

4- آثار اخلاقي،تربيتي

در نماز جماعت،افراد در يک صف قرار مي‏گيرند و امتيازات موهوم صنفي،نژادي،زباني،مالي و...کنار مي‏رود و صفا و صميميت ونوعدوستي در دلها زنده مي‏شود و مؤمنان،با ديدار يکديگر در صف‏عبادت،احساس دلگرمي و قدرت و اميد مي‏کنند.

 نماز جماعت،عامل نظم و انضباط،صف‏بندي و وقت‏شناسي‏است.

 روحيه فردگرايي و انزوا و گوشه‏گيري را از بين مي‏برد و نوعي مبارزه‏با غرور و خودخواهي را در بر دارد.

 نماز جماعت،«وحدت‏»در گفتار،جهت،هدف و امام را مي‏آموزدو از آنجا که بايد پرهيزکارترين و لايق‏ترين اشخاص،به امامت نمازبايستد،نوعي آموزش و الهام دهنده علم و تقوا و عدالت است.

 نماز جماعت،کينه‏ها و کدورت‏ها و سوء ظن‏ها را از ميان مي‏برد وسطح دانش و عبوديت و خضوع را در جامعه اهل نماز، افزايش مي‏دهد.

 به خاطر اينهمه آثار است که به نماز جماعت،آنهمه توصيه شده‏است.حتي نابينايي وقتي از حضور پيامبر،اجازه خواست که به مسجدنيايد،آنحضرت فرمود:از خانه تا مسجد،ريسماني ببندد و به کمک آن،خود را به نماز جماعت‏برساند. (18) و نيز، نابيناياني که اجازه ترک شرکت‏در نماز خواستند،رسول خدا(ص)اجازه نفرمود. (19) از طرف ديگر،برخورد شديد نسبت‏به کساني که به نماز جماعت‏اهميت نمي‏دهند،نشان ديگري بر اهميت و سازندگي آن است.

 در حديث است که به چنان کسان،همسر ندهيد (20) و معرف آنان‏نشويد. (21)

پي‏نوشتها:

 1- وسائل،ج 5 ص 375،کنز العمال،ج 8 حديث 22799.

 2- من لا يحضره الفقيه،ج 1 ص 377.

 3- مستدرک الوسائل،ج 1 ص 488.

 4- کنز العمال،ج 8 حديث 22815 از پيامبر اسلام(ص).

 5- کنزالعمال،ج 8 حديث 22818 و 22827.

 6- کنزالعمال،ج 8 ص 258.

 7- مستدرک الوسائل،ج 1 ص 487،رساله حضرت امام،مسئله 1400.

 8- مستدرک الوسائل،ج 1 ص 488.

 9- کنزالعمال،ج 8 ص 256.

 10- و اذا قاموا الي الصلوة قاموا کسالي(نساء،آيه 142).

 11- مستدرک الوسائل،ج 1 ص 488.

 12- همان مدرک.

 13- همان مدرک،ص 689،وسائل،ج 5 ص 373.

 14- سفينة البحار،ج 1،جماعت.

 15- کنز العمال،ج 8 حديث 22792.

 16- توضيح المسائل امام(قدس سره)مسئله 1400.

 17- توضيح المسائل امام(قدس سره)مسئله 1402.

 18- وسائل،ج 5 ص 377.

 19- کنزالعمال،ج 8 ص 255.

 20- سفينة البحار،ج 1،جماعت.

21- سفينة البحار،ج 1،جماعت.